Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Wojny dackie Trajana

(101-102 i 105-106 n.e.)

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Rzymianie w trakcie marszu w czasie wojen dackich
Rzymianie w trakcie marszu w czasie wojen dackich | Autor: Radu Oltean

Wojny dackie były to dwie kampanie wojenne cesarza Trajana mające miejsce w 101-102 oraz 105-106 roku n.e. W ich wyniku powstał rzymska prowincja Dacja.

Geneza i pierwsza wojna dacka

W I wieku n.e., rzymska polityka dyktowała okolicznym plemionom i państwom traktaty, które wymagały uznanie władzy Rzymu. Na takie warunki nie godzili się Dakowie króla Durasa, którzy zimą 85 na 86 rok n.e. pod wodzą Diurpaneusa zaatakowali rzymską prowincję Mezję. W wyniku ataku zginął namiestnik prowincji, Oppiusz Sabinus, były konsul.

Relief z kolumny Trajana, ukazujący rzymskich żołnierzy broniących twierdzy przed atakiem Daków.

Na czele rzymskiej armii mającej przeciwstawić się Dakom stanął sam cesarz Domicjan, który pokonał nieprzyjacielskie wojska oraz podzielił Mezję na Inferior Superior. Po przeorganizowaniu prowincji i zaplanowaniu inwazji przystąpił roku 87 n.e. do kampanii, nazywanej I wojną dacką. Wódz dacki Diurpaneus zwrócił się do cesarza z propozycją pokoju, co zostało jednak odrzucone. Prefekt pretorianów Korneliusz Fuscus na czele 5-6 legionów przekroczył Dunaj na moście stworzonym ze statków. Nieoczekiwanie armia rzymska została złapana w pułapkę i zniszczona pod Tapae, a zwycięski wódz Dacji przyjął przydomek Decebalus („Zwycięski”) i został obrany nowym królem. Fuscus zginął, a legiony utraciły znaki legionowe.

Dwa lata po klęsce w Karpatach pod Tapae, Rzymianie pod wodzą Tetiusza Julianusa zwyciężyli wojska Decebala w karpackich Żelaznych Wrotach (też pod Tapae, obecnie Luminis). Cesarz Domicjan nie wykorzystał jednak tego zwycięstwa – na wieść o buncie legionów nadreńskich oraz agresywnej postawie sąsiadujących z rzymską Panonią Jazygów zawarł z Dakami traktat pokojowy w 89 roku n.e. Decebal zachował swoje królestwo w zamian za uznanie władzy Rzymu.

Zgodnie z pokojem Decebal stał się klientem Rzymu – w zamian za uznanie jego tytułu Rex Amicas. Dak otrzymywał pieniądze, rzemieślników i machiny wojenne, które miały mu pomóc w strzeżeniu granic. Niektórzy historycy twierdzą, że podpisany traktat był mocno upokarzający dla potężnego Imperium Rzymskiego i decyzja o jego podpisaniu bezpośrednio wpłynęła na zabójstwo Domicjana w 96 roku n.e. Pomimo względnej współpracy, relacje między Rzymem a Dacją się pogarszały.

Koniec I wieku n.e. to czas słabszej kondycji finansów Cesarstwa, które były w dużej części przeznaczane na utrzymanie aktywnego wojska. Ponadto w wyniku decyzji Nerona o obniżeniu ilości złota w monetach, pieniądz rzymski stracił na wartości. W społeczeństwie rzymskim z kolei pojawiła się pogłoska o bogatych kopalniach złota w Dacji, co tylko wzmogło zainteresowanie regionem.

Złoto dackie.
Autor: CristianChirita | CC0 1.0 Universal Public Domain Dedication

Dakowie wyróżniali się spośród innych plemion barbarzyńskich tego okresu faktem, że posiadali duże zapasy żelaza i miedzi oraz byli dobrymi rzemieślnikami. Duży procent wojowników posiadał miecze, co obniżało przewagę Rzymian w starciu. Ponadto Dacja była w stanie wystawić do walki 250 tysięcy ludzi, biorąc pod uwagę fakt, że wejdzie w sojusz z innymi ludami wrogo nastawionych do Rzymian. Cesarstwo nie miało przygotowanego planu obrony granic w przypadku inwazji niezwykle liczebnego i zasobnego rywala. Wziąwszy to wszystko pod uwagę, nowy cesarz rzymski Trajan (panujący od 98 roku n.e.) przystąpił do organizacji kampanii, która miała na celu zlikwidowanie zagrożenia i zabezpieczenie granicy północnej.

Wojna w latach 101-102 n.e.

Po otrzymaniu błogosławieństwa od Senatu w roku 101 n.e. Rzymianie po raz kolejny uderzyli na Dację. W celu przeprawy przez Dunaj wykorzystano most pontonowy. Jak się miało okazać wojna ta miała być dowodem na pomysłowość i wysokie umiejętności Rzymian w zakresie wojskowości. Armia podzielona została na dwie kolumny, które maszerując w kierunku „serca” Dacji paliły miasta i wsie.

Przeprawa przez Dunaj rzymskich legionów w wojnie z Dakami.

Po przeprawieniu się przez Dunaj licząca aż 150.000 ludzi armia rzymska pod wodzą cesarza Trajana pokonała przeciwnika w dunajskich Żelaznych Wrotach pod Tapae. W 102 roku n.e. Rzymianie opanowali ważniejsze twierdze górskie wokół stolicy Daków Sarmizegetusy. Decebal po serii rzymskich zwycięstw ponownie poprosił o pokój. Zgodnie z jego postanowieniami Decebal otrzymał gwarancję wsparcia go przez Rzymian przy walce z migrującymi ludami północy. Zmuszony był jednak zrzec się części terytoriów. Król Daków nie pogodził się jednak z tymi ostatnimi warunkami pokoju i niebawem jego wojska wtargnęły do Mezji.

Relief ukazujący walki Rzymian z Dakami.

Wojna w latach 105-106 n.e.

W roku 105 n.e. nastąpiła kolejna kampania rzymska przeciwko Dacji. Do przeprawy wykorzystano specjalnie wybudowany stały most Trajana, zaprojektowany przez Apollodorosa z Damaszku. Most powstał w ciągu dwóch lat w obecnym mieście Drobeta-Turnu Severin w Rumunii (dolny Dunaj) i miał ponad kilometr długości. Ten most jak i poprzedni został uwieczniony na kolumnie Trajana.

Seria szybkich zwycięstw oraz ekspresowe i skuteczne decyzje Rzymian pozwoliły zdominować przeciwnika. Rzymianie podeszli aż do stolicy Daków Sarmizegetusy i rozpoczęli jej blokadę. Miasto skapitulowało latem 106 roku n.e. W czasie walk po stronie rzymskiej brały udział legiony II Adiutrix, IV Flavia Felixi i oddział (vexillatio) z VI Ferrata. Rzymskiej armii pomocy udzielił zdradziecki lokalny nobil, który znalazł i zniszczył rury wodne. Kończące się zapasy wody pitnej i pożywienia zmusiły mieszkańców do poddania się.

Dackie rury wodne.
Autor: CristianChirita | Na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach 3.0.

Decebal wraz z częścią swoich oddziałów zbiegł by stoczyć ostatnią bitwę pod Porolissum (obecny Moigrad w Rumunii). Po klęsce popełnił samobójstwo. Konającego króla odnalazł legionista Maksymus, który dostarczył jego głowę cesarzowi. Dzięki informacjom zaufanego doradcy Decebala – Bicilisa – w rzece Sargesia/Sargetia znaleziono ukrytą fortunę liczącą (zgodnie z Jerome Carcopino) 165, 500 kg złota i 331.000 kg srebra. Ostatecznie Dacja stała się prowincją rzymską.

Konsekwencje

Wojna z Dacją dowodzona przez Trajana okazała się być wielkim triumfem rzymskiego oręża. Cesarz ogłosił 123 dniowe uroczystości publiczne w całym Imperium. Dackie bogate kopalnie złota zostały zabezpieczone i według obecnych szacunków nowa prowincja rocznie na rzecz skarbu Rzymu przekazywała 700 milionów denarów. Te ogromne dochody pozwoliły przeprowadzać liczne przebudowy w miastach w całym Cesarstwie oraz zabezpieczyć się finansowo na kolejne kampanie wojenne. Po dziś dzień możemy oglądać pozostałości intensywnego wydobycia w regionie, jak np. w obecnym Roșia Montană w Rumunii.

W wyniku wojny do stolicy skierowano 100 tysięcy męskich niewolników, a aby uniknąć w przyszłość buntów ze strony Daków w prowincji Dacja pozostały dwa legiony: XIII GeminaV Macedonica. Nowo powstała prowincja rzymska – Dacja składała się z południowych ziem regionu; północna część pozostała wolna, jednak nigdy nie utworzyła tworu państwowego.

Pozostałości mostu Trajana.
Autor: Denis Barthel | GNU Free Documentation License 1.2

Dwie zwycięskie wojny dackie dowiodły, że Trajan był dobrym administratorem, władcą, a przede wszystkim wodzem. Cesarz zyskał sobie uznanie i podziw poddanych. Zwycięskie kampanie de facto zapoczątkowały nadchodzący okres pokoju i dobrobytu w Imperium. Trajan prowadzić zaczął intensywne prace budowlane, które wprowadziły państwo rzymskie na drogę rozwoju.

Źródła wykorzystane
  • Dubicki Andrzej, Wojny dackie 101-106 n.e., Zabrze 2013
  • Matyszak Philip, Wrogowie Rzymu. Od Hannibala do Attyli, króla Hunów, Warszawa 2007
  • Oltean Radu, Dacia - The Roman Wars: Volume I Sarmizegetusa, 2021

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów