Wulkan (Vulcanus), bóg wulkanów, ognia oraz kowalstwa. Utożsamiany był z greckim Hefajstosem. Syn Jowisza i Junony. Oddawano mu cześć w krytym ognisku na komicjum i w świątyni na Polu Marsowym. Z zajęcia kowal.
Według Marka Terencjusza Warrona kult Wulkana został zapoczątkowany wraz z wieloma innymi przez Tytusa Tacjusza, który według rzymskiej legendy był królem sabińskiego miasta Cures, który po porwaniu Sabinek stanął na czele wojsk sabińskich walczących z Rzymem.
W czasie jego święta Vulcanalia (Volcanalia), które odbywało się 23 sierpnia, wrzucano do ognia ryby i drobne zwierzęta (cielę lub dzika o rdzawej maści). Legendy mówią także o składaniu Wulkanowi w ofierze zbroi i broni, zdobytych na wrogu podczas wojny. Wzywano go zawsze podczas gaszenia pożarów.
W czasie Vulcanalia Rzymianie wywieszali także na słońce swoją odzież i tkaniny. Taki zwyczaj wynikał prawdopodobnie z teologicznego związku Wulkana z ubóstwionym Słońcem.
Wierzono, że jego kuźnia znajduje się pod kraterem Etny na Sycylii, a odgłosy dochodzące z wnętrza wulkanu są wynikiem jego pracy. Odlewał groty strzał i zbroje dla Marsa, Minerwy oraz pioruny dla Jowisza. Rzymianie wierzyli także, że Wulkan posiadał siedzibę w kraterze Solfatara1 w obecnym Pozzuoli (niedaleko Neapolu), w Italii.
Najstarszym sanktuarium Wulkana w Rzymie był Vulcanal, który zlokalizowany był u podnóża Kapitolu na Forum Romanum, i którego budowa wierzono, że została zainicjowana przez przez Tacjusza w VIII wieku p.n.e.
Bóstwem w świątyni opiekował się flamen Volcanalis, jeden z flamines minores.
Tylko raz w historii odbyły się Ludi Volcanalici – w 20 roku p.n.e. za panowania Oktawiana Augusta. W ten sposób chciano podkreślić znaczenie podpisanego traktatu z Partią oraz zwrócenie sztandarów legionowych, utraconych w bitwie pod Carrhae w 53 roku p.n.e.
Kiedy w 64 roku n.e. wybuchł „wielki pożar” w Rzymie przeprowadzono szereg obrzędów, które miały na celu uspokojenie gniewu Wulkana. Późniejszy cesarz Domicjan pod wpływem tych wydarzeń oraz późniejszych pożarów ustanowił nowy ołtarz poświęcony temu bogu na Kwirynale oraz rozkazał złożyć w ofierze czerwonego dzika i cielę.
