Książka „Cesarstwo Rzymskie. Ograniczona monarchia czy autokracja? Pryncypat” Łukasza Ścisłowicza postawiła sobie za cel przeanalizowanie złożoności oraz ewolucji pryncypatu – ustroju politycznego wprowadzonego przez Oktawiana Augusta – i spojrzenie na ten ustrój „okiem politologa”.
Autor Łukasz Ścisłowicz ukończył studia politologii na Uniwersytecie Opolskim. Głównym celem autora było interdyscyplinarne ujęcie procesu ewolucji Cesarstwa Rzymskiego w czasie tzw. pryncypatu (lata 27 p.n.e. – 235 n.e.). W tym celu posłużył się metodologią nauk społecznych, które pozwoliły mu zgłębić strukturę pryncypatu w nowatorski sposób i poszukać odpowiedź na pytanie: czy pryncypat był w rzeczywistości ewolucją republiki czy też autokracją? Już po samym „Wstępie” Czytelnik zdać sobie może sprawę, że książka jest wynikiem mozolnej pracy, fachowej wiedzy oraz odpowiedniego warsztatu badacza.
Autor analizuje podstawy instytucjonalne „państwa Oktawiana” oraz przyczyny powstania tak zadziwiającego tworu politycznego. W celu jak najlepszego przeanalizowania złożoności i kolejności zmian następujących w tzw. „komedii republiki” Pan Ścisłowicz zdecydował się omawiać poszczególne dynastie rzymskie panujące na przestrzeni lat, skupiając się na wszelkich aspektach życia społecznego, politycznego i ekonomicznego. Autor dochodzi do wniosku, że pryncypat był niczym innym jak formą samowoli „pierwszego obywatela”, który w zależności tylko i wyłącznie od swojej dobrej woli współpracował z organami republikańskimi lub też je ignorował, a nierzadko prześladował. W państwie nie występowała żadna polityczna siła zdolna kontrolować cesarza i jego decyzje. Wszystko zależało od indywidualnych predyspozycji imperatora, jego skłonności do współpracy i złożoności charakteru.
Bardzo dobrym zabiegiem autora jest stopniowe analizowanie kolejnych lat istnienia pryncypatu i ukazywanie, w jakim kierunku de facto zmierzał ustrój stworzony przez Augusta – od pozorów istnienia republiki po despotyzm; od „pierwszego obywatela” po bóstwo. Wyraźnie widać, że proces przemiany pryncypatu w dominat był powolną ewolucją, a nie gwałtownym zwrotem. Znając definicję pryncypatu autor książki dochodzi do wniosku, że najlepszym terminem na tego typu formę ustrojową byłaby „niezinstytualizowana monarchia despotyczna”.
Na niekorzyść recenzowanej pozycji działa brak zdjęć i grafik, które z pewnością wzbogaciłyby przekaz i samą treść. Co do warsztatu, słownictwa i wiedzy nie można mieć zastrzeżeń. Autor skorzystał z naprawdę bogatej bibliografii, którą zamieścił w spisie na końcu pozycji. Raz się zdarzyło, że autor nie był do końca zgody z faktami historycznymi – mianowicie stwierdził, że największy zasięg terytorialny Imperium Rzymskie miało za panowania cesarza Hadriana. W rzeczywistości to jego poprzednik, Trajan swoimi podbojami rozszerzył władzę rzymską na niespotykaną nigdy wcześniej i później skalę.
Książka z pewnością jest godna polecenia dla osób interesujących się historią antycznego Rzymu, nie tylko ze względu na wartość historyczną, ale przede wszystkim nowatorskie spojrzenie na państwowość Cesarstwa. Nie da się ukryć, że pozycja nie wyczerpuje tematu w całości, jednak celem książki nie było kompleksowe zbadanie czasów pryncypatu, a jedynie zachęcenie do dalszych interdyscyplinarnych badań w tym kierunku, które w opinii autora są potrzebne.
Łukasz Ścisłowicz
Cesarstwo Rzymskie. Ograniczona monarchia czy autokracja? Pryncypat
Pryncypat to swoisty, dziejowy fenomen. Znana pod tą nazwą forma organizacji państwa zastąpiła w Rzymie cierpiący na coraz dalej idącą niewydolność ustrój republikański. Czynnikiem kształtującym Cesarstwo Rzymskie w latach 27 przed Chr. – 284 po Chr. od początku był rozdźwięk pomiędzy deklaracjami a praktyką rządzenia. Autor dowodzi niezmiennie autokratycznej fizjonomii systemu, zbliżającej Cesarstwo Rzymskie do modelu orientalnego despotyzmu. Wiele uwagi poświęcono takim zagadnieniom jak: charakter i kształt reżimu, jego warstwa symboliczna, władza i jej autoprezentacja, propaganda, rola przemocy symbolicznej oraz nowe formy legitymizacji władzy. Praca może być interesująca dla osób, którym nie jest obce mniemanie, iż epoka antyku to dla współczesnej cywilizacji coś w rodzaju zwierciadła.
Produkt jest tymczasowo niedostępny
Specjalnie dla Czytelników !!! niższe ceny po kliknięciu w poniższy link i wpisaniu hasła do rabatu: imperiumromanum
