Rozdziały
Na terytorium Imperium Rzymskiego znajdowało się mnóstwo krajów, bogatych kulturalnie i historycznie. Nie da się ukryć, że większość z nich utraciła całkowicie swoje pradawne wzorce i przyjęła nową kulturę, rzymską. Jednak trzeba pamiętać, że istniały niegdyś takie kraje, które liczyły się w Europie i na Bliskim Wschodzie. Były to np. Persja, Egipt, Grecja, Macedonia, Galia, Hiszpania, czy Germania. Każde z tych państw wytworzyło całkowicie odmienną, własną kulturę, która była i jest podziwiana. Znalazłszy się pod protektoratem Rzymu musiały przyjąć haniebne dla siebie warunki.
Jednak wraz z upływem lat ich patriotyzm i wola walki wzrastała z dnia na dzień. Niektórym nie udało się wyswobodzić z rąk „tyrana”, ale były też takie kraje, które w końcu osiągnęły swój cel. Można tu wspomnieć choćby o Partii, Poncie, czy Persji, która po upadku Rzymu odzyskała swoje dawne, niemal niezmienione terytoria.
Barbarzyńcy
Określenie barbarzyńca pochodzi od słowa łacińskiego barbarus („cudzoziemiec”). W czasach rzymskich terminem tym określano każdego, kto nie był Rzymianinem lub Grekiem. Rzymianie określali tak przedstawicieli wszystkich ludów, które nie należały do grecko-rzymskiej cywilizacji, które miały cechować się dzikością i brakiem kultury.
Barbarzyńcami dla Rzymian byli m.in.:
- Antowie – związek plemienny wschodnich Słowian, który w dużej mierze dał początek również Słowianom południowym;
- Awarowie – lud koczowniczy wywodzący się z Dalekiego Wschodu lub Azji Środkowej;
- Celtowie – ludy pochodzenia indoeuropejskiego, które pod koniec epoki brązu odbyły wędrówkę z nadwołżańskich stepów, by w II tysiącleciu p.n.e. osiąść nad górnym biegiem Renu, Dunaju i Menu, stąd rozprzestrzenili się po całej Europie. W X-VI w. p.n.e. opanowali Wyspy Brytyjskie, w VI wieku p.n.e. Półwysep Iberyjski, a część z nich dzisiejszą Francję (Gallowie);
- Germanie – odłam Indoeuropejczyków żyjący w północnej i środkowo-północnej Europie, na północ od ludów celtyckich, posługujący się językami germańskimi;
- Hunowie – lud koczowniczy, który ok. roku 370 najechał Europę i wywołując wielką wędrówkę ludów, przyczynił się do upadku Cesarstwa Rzymskiego;
- Partowie – państwo na terenie starożytnego Iranu, istniejące od ok. 238 p.n.e. do 226 roku n.e.;
- Persowie – starożytny lud pochodzenia irańskiego, współcześnie zaś naród zamieszkujący głównie obszar Iranu (dawniej znanego jako Persja);
- Sarmaci – nazwa irańskich ludów koczowniczo-pasterskich. Sarmaci byli spokrewnieni ze Scytami, Medami, Partami i Persami;
- Scytowie – koczownicze ludy irańskie wywodzące się z obszarów pomiędzy Ałtajem a dolną Wołgą tj. z obszaru kultury andronowskiej, zamieszkujące od schyłku VIII lub od VII wieku p.n.e. północne okolice Morza Czarnego. Byli spokrewnieni z Sakami i Sarmatami;
- Goci – jedno z największych i najważniejszych plemion wschodniogermańskich, mówiące językiem gockim;
- Wandalowie – grupa plemion wschodniogermańskich, zamieszkująca przed Wielką wędrówką ludów Europę Środkową (dzielili się na Silingów i Hasdingów, część badaczy jako wandalskie zalicza też plemiona Wiktofalów, Lakringów i Hariów);
- Frankowie – nazwa zbiorcza określająca zachodniogermańską federację plemion, u swoich, uchwytnych źródłowo, początków, tj. w III wieku n.e., zamieszkującą tereny na północ i wschód od dolnego Renu.
Nazwa Germania została nadana przez starożytnych Rzymian ziemiom na wschód od Renu i na północ od górnego i środkowego Dunaju. Obszary te były zamieszkane przez Germanów, a także inne niegermańskie ludy. Za czasów Oktawiana Augusta Rzymianie podbili Germanię, przejściowo aż po Łabę. Pod koniec I wieku zdołali także opanować tereny między górnym Renem a Dunajem (tak zwane Agri Decumates). Utworzono wtedy dwie nowe prowincje rzymskie: Germanię Górną (Germania Superior) i Germanię Dolną (Germania Inferior). Najobszerniejszy opis Germanii przedstawił historyk rzymski Tacyt.