Swetoniusz (ok. 69 – po 122 n.e.), rzymski historyk przeszedł do historii jako twórca biografii cesarzy rzymskich od Oktawiana Augusta do Domicjana, uwzględniając Juliusza Cezara – pierwszego z „cezarów”. Dziełem tym jest „Żywot cezarów” (De vita Caesarum).
Swetoniusz pracował nad biografiami w latach 120-121 n.e., kiedy to w trakcie panowania Hadriana miał dostęp do archiwum cesarskiego, jako pracownik kancelarii. Swoje dzieło zadedykował przyjacielowi – prefektowi pretorian – Gajuszowi Septycjuszowi Klarusowi. Obecnie panuje opinia, że dzieło Swetoniusza w dużej mierze oparte jest na plotkach oraz niezwykle chwytliwych wydarzeniach. Wciąż jednak należy docenić fakt, że utwór ukazuje jak wyglądało życie wczesnego cesarstwa oraz prywatna sfera życia dworskiego.
„Żywoty cezarów” uwzględniają poniższe części:
- Juliusz Cezar – Księga I (89 rozdziałów)
- Oktawian August – Księga II (101 rozdziałów)
- Tyberiusz – Księga III (76 rozdziałów)
- Kaligula – Księga IV (59 rozdziałów)
- Klaudiusz – Księga V (46 rozdziałów)
- Neron – Księga VI (57 rozdziałów)
- Galba – Księga VII (23 rozdziały)
- Oton – Księga VII (12 rozdziałów)
- Witeliusz – Księga VII (18 rozdziałów)
- Wespazjan – Księga VIII (25 rozdziałów)
- Tytus – Księga VIII (11 rozdziałów)
- Domicjan – Księga VIII (23 rozdziały
Należy podkreślić, że każda biografia w „Żywotach cezarów” Swetoniusza, w mniejszym bądź większym stopniu, zachowuje trójpodział. Na początku mamy do czynienia z wydarzeniami z życia cesarza, jego pochodzenie oraz rządy; następnie opisuje cechy charakteru i wygląd władcy (species), a w końcowej części śmierć, poprzedzaną zawsze znakami wróżebnymi.
Swetoniusz mimo, że nigdy nie był senatorem, wyraźnie stawał po stronie senatu w konflikcie z cesarzem. Jego praca była wzorem dla późniejszego dzieła Mariusza Maksymusa (ok. 160 – ok. 230 n.e.) Caesares, które nie przetrwało, a opowiadało losy i biografie cesarzy II i wczesnego III wieku n.e. „Żywot cezarów” był także wzorem dla późnej kolekcji biografii Historia Augusta, opowiadającej także o władcach II i III wieku n.e.
