Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Wielcy ludzie, czyli o gigantach słów kilka

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Posejdon walczący z gigantem
Posejdon walczący z gigantem

Starożytni żywo interesowali się przeszłością. Opowieści o mitycznej wojnie trojańskiej oraz powrocie bohaterów spod Troi do swoich domów były przez całą epokę źródłem rozrywki zarówno dla arystokratów, jak i zwykłych zjadaczy chleba, oraz inspiracją dla rzeźbiarzy i poetów.

Historie o herosach różniących się pod względem fizycznym od późniejszych ludzi, wzbudzały rozważania na temat majestatycznego wyglądu przodków, którzy mieli być piękniejsi i znacznie wyżsi od przeciętnego Greka czy Rzymianina. Asumptu do tego typu rozważań dały opisy postaci w Iliadzie i Odysei, których nieodłącznym elementem jest podziw dla wielkości i piękna, np. Telemacha (Odyseja, ks. III, wersy 204-6). Dla ludzi z epoki archaicznej (VIII-V w. p. n. e.) cielesność była jednym z wyznaczników statusu, co widać dobitnie w jednej ze scen Odysei. Bogini Atena, chcąc przydać Odysowi splendoru, przydała mu wzrostu oraz mięśni, czym król Itaki wzbudzał szacunek u przyglądających się mu ludzi(Od, ks. VIII, wersy 18-23). Hezjod w Pracach i dniach, dziele dydaktycznym, oprócz wielu porad dotyczących dobrego życia, zawarł opowieść o tzw. ludzkich wiekach (wiek złoty, srebrny, spiżowy, heroiczny i ówczesny Hezjodowi – żelazny). Z każdym kolejnym wiekiem ludzkość coraz bardziej się degenerowała, tym samym coraz mniej mając wspólnego z bogami. Jednym z przejawów upadku był właśnie mniejszy wzrost, ale i brzydota (Hezjod, Prace i dni, wers 106 i następne). Warto przyjrzeć się późniejszym opowiastkom o znajdowaniu olbrzymich szkieletów, tym samym mierząc się z istniejącym w następnych wiekach przeświadczeniem ludzi, o prawdziwości słów Homera i Hezjoda o gigantycznych bohaterach.

Pauzaniasz, a więc podróżnik z II w. n. e., opisując wiele krain po których stąpał, przedstawiał nie tylko budynki spotykane w trakcie podróży, ale i opowieści zasłyszane od lokalnych. Wzmiankował m. in. o potężnym Ajasie, bohaterze spod Troi, którego ciało zostało rzekomo odnalezione dzięki morzu, które podmyło grobowiec herosa. Człowiek zdający relację Pauzaniaszowi o odnalezieniu ciała Ajasa, chcąc ukazać wielkość szkieletu, porównał ogrom jego rzepki (czyli kości kolanowej), do dysku miotanego przez dyskobolów. Podobnie w Milecie dzięki niszczącej sile wody odnaleźć miano kości giganta Asteriosa, syna Anaksa oraz Gei (czyli bogini Ziemi), którego szkielet mierzył dziesięć łokci. W Lidii z kolei odnaleziono masywne szczątki Geriona – tego samego, którego zabił Herakles by ukraść jego woły i tym samym wypełnić jedną z tzw. dwunastu prac (Pauzaniasz, Wędrówki po Helladzie, ks. I, rozdział 35, paragraf 5-8).

Jednym z najbardziej zapadłych w pamięć u potomnych dzieł Kimona, polityka ateńskiego w V w. p. n. e., miało być cudowne odnalezienie zwłok herosa – Tezeusza, o czym możemy przeczytać w dziele żyjącego na przełomie I i II w. n. e. Plutarcha z Cheronei. Kimon  dzięki boskiej inspiracji wiedział, gdzie powinien kopać na wyspie Skiros, gdzie miał umrzeć Tezeusz, a po odnalezieniu ogromnego szkieletu nie miał już wątpliwości, że odnalazł bohatera z dawnej epoki. Wszystko to pozwoliło na powrót w chwale szczątków do Aten, gdzie w sercu miasta złożono go w grobie stanowiącym także sanktuarium herosa (Plutarch, Żywot Tezeusza, rozdział 36).

Żyjący na przełomie II i III w. n. e. Flawiusz Filostratos, który działał w kręgu intelektualistów stworzonym przez żonę Septymiusza Sewera (Julii Domny), także dawał wiarę podobnym historiom. W ramach dygresji wspomniał w swoim największym dziele, a więc w Żywocie Apolloniusza z Tyany, opisującym podkoloryzowane życie filozofa pitagorejskiego działającego w I w. n. e., o ciałach gigantów, które można odnaleźć w przypadku zniszczenia ich grobów (Flawiusz Filostratos, Żywot Apolloniusza, ks. V, rozdział 16). Swoje przekonanie o nadnaturalnie wysokich ludziach z przeszłości Flawiusz sygnalizował także w innym dziele. W swojej Rozmowie o herosach ukazał wiele spraw nurtujących starożytnych, a dotyczących bohaterów wojny trojańskiej, na które Homer nie udzielił wyczerpującej odpowiedzi. Głównym informatorem co do świata z eposów Homera był Protesilaos, którego Flawiusz opisał jako wysokiego na dziesięć łokci młodzieńca, o bardzo przystojnym obliczu (Flawiusz Filostratos, Rozmowa o herosach, rozdział 10).

Te i wiele innych historii są ważnymi świadectwami. Ukazują bowiem, że obok istniejącej w kręgach intelektualnych narracji o wyimaginowanym świecie eposów Homera, wielu powtarzało z wiarą historie o odnalezieniu mierzących kilka metrów szkieletów herosów z wojny trojańskiej, tym samym ufając dawnym legendom.

Autor: Radosław Domazet
Źródła wykorzystane
  • Flawiusz Filostratos, Rozmowa o herosach, tłum. M. Szarmach, Toruń 2003.
  • Flawiusz Filostratos, Żywot Apolloniusza, tłum. M. Szarmach, Toruń 2000.
  • Hezjod, Prace i dni, tłum. J. Łanowski, Warszawa 1999.
  • Homer, Odyseja, tłum. J. Wittlin, London 1957.
  • Pauzaniasz, Wędrówki po Helladzie (W świątyni i w micie, księgi I, II, III, i VII, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, Wrocław 1973.
  • Plutarch, Żywot Tezeusza, [w:] Plutarch, Żywoty równoległe, tom I, tłum. Kazimierz Korus, Warszawa 2004

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów