Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Pogrzeb Juliusza Cezara

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Antoniusz pokazujący zakrwawioną togę
Śmierć Cezara, Joseph Desire

Dnia 15 marca 44 roku p.n.e., rzymski dyktator Gajusz Juliusz Cezar został zamordowany. Parę dni później, został skremowany na rzymskim forum. Na temat tego wydarzenia zachowało się kilka źródeł antycznych. Jednym z nich jest dzieło Swetoniusza.

W czasie pogrzebu Cezara, prowadzący ceremonię Antoniusz, swą dramatyczną przemową i wzniesieniem pokrwawionej togi zmarłego, spowodował wzburzenie ludu rzymskiego. Co więcej, nad ciałem zmarłego wisiała woskowa lalka, na której zademonstrowano, gdzie zadano ciosy. Wybuchły zamieszki, które zmusiły spiskowców do opuszczenia miasta. Taki opis dalszych wydarzeń pozostawił nam Swetoniusz:

Po wyznaczeniu terminu pogrzebu wzniesiono stos całopalny na Polu Marsowym w pobliżu grobowca Julii1 – przed mównicą publiczną na forum złoconą kapliczkę wedle wzoru świątyni Wenery Rodzicielki, wewnątrz niej łoże z kości słoniowej, pokryte złotem i purpurą, u wezgłowia odznakę zwycięzcy i szatę, w której został zamordowany. Ponieważ przy­puszczano, że w ciągu jednego dnia tłumy przybyłych nie zdążą złożyć swych darów dla Cezara, polecono publiczności, aby niosła je na Pole Marsowe, pominąwszy zwykły porządek, którymi ulicami kto chciał. W czasie igrzysk pogrzebowych śpiewano pieśni stosowne do wzbudzenia żalu za zmarłym i nienawiści do jego zabójców, na przykład ten wiersz wybrany z Pakuwiusza2 Sądu o zbroję3:

Na tom ich tedy ocalił, aby mnie teraz zgubili?4 oraz z Elektry Atyliusza. o podobnej treści. Zamiast wygłaszania mowy na cześć zmarłego konsul Antoniusz kazał odczytać przez herolda uchwałę senatu, mocą której niegdyś przyznano zamordowanemu jednocześnie wszystkie zaszczyty boskie i ludzkie – a także przysięgę, wedle której wszyscy senatorowie wówczas zobowiązali się bronić życia Cezara. Później Antoniusz dodał jeszcze kilka słów od siebie. Łoże pogrzebowe przenieśli czynni i byli urzędnicy na forum przed mównicę publiczną. Gdy jedna część chciała je spalić w celi Jowisza Kapitolińskiego. druga – w kurii Pompejusza, nagle dwaj jacyś ludzie z mieczami u pasa, każdy trzymając po dwa dziryty, podpalili ciało płonącymi świecami i w tejże samej chwili cały tłum widzów stojących dokoła poznosił na stos suche gałęzie, ławy, siedzenia sędziów, także wszystkie dary, które znalazły się pod ręką. Następnie trębacze i aktorzy sceniczni zdarli z siebie szaty na tę uro­czystość włożone spośród rekwizytów triumfalnych, podarli je w strzępy i wrzucili w płomienie. Weterani z jego legionów wrzucali w ogień swoje zbroje, w które przybrani wzięli udział w uroczystościach pogrzebowych. Także kobiety zamężne oddawały na pastwę płomieni większość ozdób, które miały na sobie, nawet bulle5 i szatki dziecięce6. Wśród tej powszechnej i głębokiej żałoby również całe mnóstwo cudzoziemców opła­kiwało go w swoich kołach, zgodnie z ojczystym obyczajem, szczególnie Judejczycy7, którzy ponadto przez szereg nocy z rzędu odwiedzali jego   stos pogrzebowy.

Lud cały zaraz po pogrzebie z pochodniami w ręku ruszył na dom Brutusa i Kasjusza i ledwie go stamtąd zdołano odeprzeć. Po drodze pochód natknął się na Helwiusza Cynnę8. Wzięto go przez pomyłkę nazwiska za Korneliusza9, którego lud poszukiwał, jako że on prze­mawiał ostro przeciw Cezarowi dnia poprzedniego. Cynnę rozerwano w jednej chwili, głowę jego wbito na ostrze włóczni i obnoszono po mieście. Potem lud wystawił na rynku mocną kolumnę prawie dwudziestu stóp wysokości, z marmuru numidyjskiego. Pod nią umieszczono napis: „Ojcu Ojczyzny”. Przez długi jeszcze czas lud chętnie pod tą kolumną składał bogom ofiary, ślubowania, rozstrzygał spory, składając przysięgę na imię Cezara.

Przypisy
  1. Córka Cezara, żona Pompejusza, o której śmierci wspominał Swetoniusz.
  2. M. Pacuvius, tragediopisarz pochodzący z Brundyzjum. żył w III w. p.n.e. Tematy do swych tragedii czerpał z wzorów greckich: z Homera i tragików. Pisał też narodowe tragedie, tzw. praetexlae.
  3. Sąd o zbroję przedstawiał zatarg między Odysem i Ajasem o tarczę po Achillesie. Sąd przyznał zbroję Achillesa Odysowi. Ajas z zemsty postanowił zabić Atrydów (Agamemnon. Menelaos) jako niesprawiedliwych sędziów, lecz Atena pomieszała mu rozum; kiedy szedł z mieczem do ich namiotu, zamiast Atrydów wyrżnął stado baranów. Śmiech wojska wywołał w wytrzeźwionym Ajasie takie poczucie hańby rycerskiej, że poszedł nad morze i przebił się mieczem. Temat ten opracował Sofokles w Ajasie.
  4. Ribbeck. Trag. Rom. fragm., Pacuv. w. 40
  5. Bulla, klejnocik w postaci puszki, okrągły, ze złota, srebra lub miedzi, który dzieci nosiły na szyi.
  6. Dzieci wolno urodzonych Rzymian nosiły tzw. toga praetexta. tj. togę bramowaną szkłem purpurowym, aż do 16-17 roku życia. Wtedy młodzi chłopcy wkładali togę męską, tj. toga viriIis.
  7. Ponieważ Cezar zwyciężył Pompejusza, który zdobył Jerozolimę.
  8. Caius Helvius Cinna, trybun ludowy, stronnik Cezara.
  9. Lucius Cornelius Cinna, zwolennik opozycji republikańskiej w sto¬sunku do Cezara. Pretor w r. 44 przed n.e.
Źródła wykorzystane
  • Beard Mary, SPQR. Historia starożytnego Rzymu, Poznań 2016
  • Swetoniusz, Boski Juliusz

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów