Artykuły

Wraz z rozwojem Imperium, w granicach państwa Rzymian znalazła się ogromna ilość różnego rodzaju religii o krótszej lub dłuższej tradycji. Skutkiem tego było rozpoczęcie procesu intensywnych przemian religijnych. Rzymianie z czasem coraz bardziej interesowali się pociągającymi wschodnimi kultami. Należy do nich zaliczyć między innymi kulty egipskie, przede wszystkim bogini Izydy oraz Serapisa.

Sytuacja polityczna Imperium Romanum w I w. p.n.e. sprzyjała powiększaniu władzy wybitnych rzymskich polityków. Takie osoby jak Lucjusz Korneliusz Sulla, Gnejusz Pompejusz Magnus, Gajusz Juliusz Cezar osiągnęli nadzwyczajną pozycję w rzymskim społeczeństwie. Starali się wywyższyć swoją osobę jak to tylko możliwe, na przykład poprzez odbywanie triumfów, wojny domowe czy też organizowanie igrzysk.

Począwszy od II w. n.e. w Imperium Romanum rozpoczął się proces intensywnych przemian religijnych. Coraz większą rolę zaczęły odgrywać w państwie rzymskim religie orientalne, takie jak na przykład mitraizm. Jednym z powodów rozwoju tych kultów, były poważne kryzysy jakie przeżywało cesarstwo w II i III w. n.e. Takie wydarzenia jak wojna domowa lat 193-197, czy też trudna sytuacja wewnętrzna w czasie tak zwanego kryzysu III wieku, sprzyjały ujawnieniu się zjawisk religijnych, których korzenie sięgały jeszcze epok wcześniejszych.

Rzymianie w czasach republiki słynęli ze swojej nadzwyczajnej religijności. Opinię tę wyraził już Grek Polibiusz oraz sam Cyceron pisząc, że: pobożnością i religijnością przewyższamy wszystkie ludy i narody. Wczesna religia rzymska była jednak bardzo niechętna wobec wywyższania wybitnych jednostek oraz oddawania im czci. Było to związane z systemem politycznym i społecznym panującym w Rzymie. Unikano w ten sposób możliwości powrotu tak znienawidzonego przez Rzymian systemu monarchicznego. Jednak pomimo tego, wraz z rozwojem Imperium, wybitni wodzowie zaczęli odgrywać coraz większą rolę w rzymskiej polityce i religii. Z czasem zaczęto przypisywać im wyjątkowe cechy, które miały być zasługą opieki bogów. Ostatecznie proces ten doprowadził do boskiego wywyższenia jednostek, czyli tak zwanej deifikacji.

Do najbardziej przełomowych okresów w historii Imperium Romanum można zaliczyć długoletnie wojny z Kartaginą. I wojna punicka rozpoczęła się w roku 264 p.n.e. i zapoczątkowała nowy rozdział w dziejach Rzymu, tak zwany okres wielkich podbojów. Bardzo szybkie rozprzestrzenianie się władzy terytorialnej Rzymian wpłynęło na szereg aspektów życia wewnętrznego w ich państwie, między innymi na religię, która uległa w tym okresie znacznym przeobrażeniom.