Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Terminy wojskowe Rzymian

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Armia rzymska w czasach cesarza Witeliusza 69 n.e.
Armia rzymska w czasach cesarza Witeliusza 69 n.e. | Rys. Nicholas Subkov

Służba wojskowa

  • Sacramentum – święta, wojskowa przysięga lojalności w rzymskich legionach, czasami wyznaczana corocznie;
  • Sub aquila (pod orłem) – na służbie czynnej;
  • Sub cura – pod opieką;
  • Sub signis (zgodnie ze standardami) w służbie wojskowej;
  • Sub vexillo (pod flagą) – weteran miał obowiązek służyć w lżejszej służbie;
  • Subsignanus miles – żołnierz na służbie czynnej;
  • Constitutio (regulamin służby) – kilka reguł wojskowego Constitutiones, które zostały sformułowane przez cesarzy, od Augusta do Hadriana;
  • Statio – obozowisko oddelegowania, obóz;
  • Beneficiarius (beneficjent) – albo (1) żołnierz ze specjalnymi uprawnieniami, lub (2) policja wojskowa;
  • Beneficiarius consularis – żołnierz dołączony do sztabu gubernatora prowincji;
  • Beneficiarius legati legionis – żołnierz przypisany do sztabu dowódcy;
  • Beneficiarius praefecti praetorio – żołnierz służący w sztabie prefekta pretorianów;
  • Beneficiarius praefecti Urbis – żołnierz służący w sztabie miejskiego prefekta;
  • Beneficiarius procuratoris – żołnierz służący w sztabie prokurenta;
  • Beneficiarius praefecti proconsulis – żołnierz służący w sztabie gubernatora mianowanego przez senat;
  • Beneficiarius sexmestris – żołnierz mianowany na sześć miesięcy na beneficiariusa;
  • Beneficiarius tribuni – żołnierz dołączony do personelu trybuna wojskowego;
  • Collatus – żołnierz wybrany do służby w innej jednostce.

Rektrutacja

  • Conquisitor – oficer rekrutujący;
  • Tiro – rekrut;
  • Contiro – kolega rekrut;
  • Murcus – potencjalny rekrut, który odciął sobie kciuk, żeby uciec od służby wojskowej;
  • Probatoria – dokument wpisowy (rekrutacyjny);
  • Probatus – rekrut uznany za nadającego się do służby;
  • Signaculum – dysk identyfikacyjny, noszony przez rekrutów;
  • Adcrescens (młodzież) – potomstwo legionisty, które szło w ślady ojca, a w związku z tym otrzymywało racje przed podjęciem służby (IV wiek n.e.);
  • Wiatyk (podróżujące pieniądze) – pieniądze łożone za rekruta w początkowym okresie szkolenia;
  • Tirocinium – pierwsza kampania rekruta.

Żołnierze rzymscy

  • Legionary (żołnierz) – każdy żołnierz posiadał dwie bronie: gladius (miecz) i pilum (oszczep);
  • Gaesatus – żołnierz z gaesum (żelazna włócznia);
  • Lanciarius – żołnierz z lancea (oszczep);
  • Accensus (rezerwista) – lekkozbrojny żołnierz piechoty;
  • Akontistes (oszczepnik) – lekki piechociarz;
  • Auxiliaris – żołnierz auxilia;
  • Ballistarius – artylerzysta, odpowiedzialny za balistę;
  • Bellator (wojownik) – żołnierz, wojownik;
  • Burgarius – żołnierz przydzielony do burgus;
  • Cohortalis – żołnierz należący do kohorty;
  • Collega – członek tej samej jednostki;
  • Comitatensis – żołnierz należący do późniejszej rzymskiej armii;
  • Commanipularis – przyjaciel broni, kolega;
  • Discens – rekrut;
  • Ferentarius – albo (1), republikański lekkozbrojny legionista, (2) republikański legionista odrzutnik, (3) republikański lekki jeździec, lub (4) sługa wojskowy;
  • Gregalis (Gregarius) (prywatny) – zwykły żołnierz;
  • Hoplites – ciężkozbrojny żołnierz;
  • Miles – zwykły żołnierz;
  • Miles cohortis – żołnierz należący do kohorty;
  • Miles gloriosus (wspaniały żołnierz) – żołnierz chwalipięta;
  • Miles Gregarius (Miles gregalis) – zwykły żołnierz;
  • Miles legionis – żołnierz należący do legionu, legionista;
  • Milex – żołnierz;
  • Manipularis – żołnierz piechoty ciężkozbrojnej służący w manipule;
  • Pedatura – piechociarz;
  • Peditatus – piechociarz;
  • Pedés – piechociarz;
  • Scutatus – żołnierz wyposażony w większą tarczę;
  • Simplaris – żołnierz na płacy podstawowej;
  • Triarius (trzeciorzędowiec) – żołnierz piechoty ciężkozbrojnej;
  • Velites – lekko opancerzeni legioniści;
  • Volones (Volonum) – wyzwoleni niewolnicy, którzy zaciągnęli się do armii.

Specjaliści wojskowi

  • Agaso (Strator) – ordynans;
  • Adiutor – asystent, ordynans;
  • Arcuarius – łucznik;
  • Interpres – tłumacz;
  • Secutor – ochroniarz, ordynans.

Urzędnicy wojskowi

  • Ab Actis – urzędnik odpowiedzialny za dokumenty;
  • Actarius – urzędnik;
  • Scriba – skryba;
  • Adiutor – asystent, ordynans;
  • Adiutor librarii – asystent;
  • Cibariator – urzędnik odpowiedzialny za zaopatrzenie;
  • Exactus – księgowy;
  • Excerptor – sekretarz;
  • Librarius – urzędnik odpowiedzialny za archiwum;
  • Notarius – sekretarz.

Słudzy wojskowi

  • Lixa – sługa wojskowy, pachołek;
  • Baro – sługa, stajenny;
  • Cacula – sługa;
  • Calo – stajenny, sługa;
  • Galearius – sługa.
Źródła wykorzystane
  • Sander van Dorst, Glossary
  • Ireneusz A. Łuć, Boni et mali milites Romani. Relacje między żołnierzami wojsk rzymskich w okresie Wczesnego Cesarstwa, Kraków 2010

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów