Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Wojna rzymsko-partyjska o Armenię

(58–63 n.e.)

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Mapa z około roku 50 n.e. ukazująca Armenię, wschodnią część Cesarstwa Rzymskiego i Partię przed wybuchem wojny.
Mapa z około roku 50 n.e. ukazująca Armenię, wschodnią część Cesarstwa Rzymskiego i Partię przed wybuchem wojny | Autor: Cplakidas | Na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach 3.0.

W roku 58 n.e. doszło rywalizacji między Rzymianami a Partami o wpływy w Armenii. W rezultacie wybuchła wojna rzymsko-partyjska (58–63 n.e.).

Tło historyczne

Na wschodzie głównym wrogiem Rzymu była niezmiennie Partia, która podobnie jak Rzym starała się o utrzymanie wpływów w klienckim państwie Armenia. Zgodnie z porozumieniem Oktawiana Augusta i partyjskiego władcy Fraatesa IV, Rzymianie mieli prawo do nominowania i koronowania władców na tronie Armenii. Jednak, w roku 54 n.e. król Partii Wologazes I, wykorzystując kryzys wewnętrzny w Armenii i zmianę na tronie rzymskim, ustanowił swojego brata Tiridatesa I władcą marionetkowego państwa. Wówczas sytuacja na wschodzie uległa zaognieniu.

Na wschodzie poza Korbulonem (miał pod sobą legiony III Gallica i VI Ferrata), dowodził także zarządca prowincji Syria – Gaius Durmius Ummidius Quadratus – który miał pod swoją kontrolą dwa legiony: X Fretensis i XII Fulminata.

Gnejusz Domicjusz Korbulon przez całą swoją karierę wojskową wykazywał się jako kompetentny dowódca.

Na żądanie obu dowódców król partyjski przekazał Rzymianom jeńców wojennych. Tym samym wojna została odłożona w czasie, co z kolei posłużyło Rzymianom do wzmocnienia sił. Dodatkowo doszło do nie do końca jasnego konfliktu między Korbulonem a Ummidiusem – prawdopodobnie o to który z nich ma przyjąć jeńców.

Wybuch wojny

W roku 56 n.e. na wschód przybył legion IIII Scythia znad Dunaju. Korbulon podjął się poprawy morale i dyscypliny w rzymskich szeregach i forsownych treningów. W roku 58 n.e. doszło do ataku wojsk króla Armenii Tiridatesa na nie przygotowane wojska rzymskie. Wraz z kolejnymi starciami Rzymianie byli wciągani w głąb Armenii. W międzyczasie przeciwko Armeńczykom wystąpiły plemiona Kaukazu, co dało szansę legionom III Gallica, VI Ferrata i X Fretensis rozpocząć oblężenie Artaksaty (obecny Erewań) – jednej ze stolic Armenii. W tym samym czasie przeciwko partyjskiemu panowaniu wybuchł bunt Hyrkanów. Niewykluczone, że zbieg zdarzeń nie był przypadkowy i Rzymianie celowo zachęcali do rebelii. W obliczu takiej sytuacji, król Partii Wologazes nie mógł pomóc swojemu bratu i Artaksata został zdobyta przez Rzymian.

W roku 59 n.e., Rzymianie przekroczyli gorące pustynie Mezopotamii oraz Tygrys i ruszyli na Tigranocertę – drugą stolicę Armenii. Miasto poddało się zanim doszło do oblężenia i Neron mógł obwieścić swój całkowity sukces. Na tronie Armenii osadzono Tigranesa, wiernego sługę Rzymian. Tigraness przez długi okres przebywał w Rzymie w charakterze królewskiego zakładnika, co wpłynęło na wykształcenie się w Tigranesie daleko idącej uległości, którą rzymski historyk Tacyt porównywał do uległości niewolnika.

Rzymianie zdawali sobie sprawę, że to nie koniec zmagań o Armenię i stopniowo wzmacniali siły w regionie, m.in. Tigranes VI otrzymał do dyspozycji garnizon liczący tysiąc legionistów, trzy kohorty auxilia i dwa oddziały jazdy. Co więcej, w roku 61 n.e. w Armenii pojawił się legion V Macedonica. Tego samego roku Wologazes stłumił bunt Hyrkanów i obwołał swojego brata Tiridatesa królem Armenii, z kolei Tigranes, na polecenie Rzymian, najechał Adiabene – królestwo podporządkowane Partom, a rządzone przez Monobazesa II. Partowie uznali to za naruszenie warunków pokoju i zaatakowali Armenię.

Wiosną roku 62 n.e. doszło do kolejnej wojny. Partowie ruszyli z zamiarem oblężenia Tigranocerty. Rzymianie planowali wziąć partyjskie oddziały w kleszcze między swoimi dwoma armiami i całkowicie je unicestwić; jednak niezgranie dowódców spowodowało, że doszło tylko do chwilowego rozejmu i odłożenia w czasie oblężenia stolicy Armenii.

Latem tego samego roku, w regionie pojawił się rzymski dowódca i namiestnik Kapadocji Lucjusz Cezeniusz Petus, który także piastował konsulat roku poprzedniego. Pod swoją komendą miał legiony V Macedonica, IIII Scythica i XII Fulminata,  gdzie z dwoma ostatnimi ruszył na Armenię.

Neron podporządkowuje Armenię.
Autor: Jona Lendering | Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International

W tym samym czasie Korbulon przekroczył Eufrat i wkroczył do Mezopotamii. Wtedy zastała go wiadomość o porażce Petusa, który wpadł w pułapkę zastawioną przez Partów pod Arsamosatą. Petus – oceniany jako niekompetentny dowódca – skapitulował pod Rhandeą i zobowiązał się, że Armenia zostanie zwrócona Tiridatesowi. Ten objął tron w 63 roku n.e.

Wówczas Korbulon objął samodzielne dowództwo na legionami (III Gallica, V Macedonica, VI Ferrata oraz nowo utworzony XV Apollinaris). W roku 63 n.e., na czele dużej armii, przekroczył Eufrat. Król Partów bojąc się potyczki z Rzymianami, zdecydował się na pokój. Po stronie Rzymian traktat negocjował egipski Żyd – Tyberiusz Juliusz Aleksander. Na jego mocy Rzymianie zobowiązali się nie prowadzić dalszych walk, a Partowie do wstrzymania się od jakichkolwiek pretensji o tron Armenii. Tiridates mógł otrzymać koronę Armenii, jedynie za zgodą Nerona.

Wielki sukces

Zwycięstwo przyjęto w Rzymie z wielkimi wiwatami, a Neron obdarzył Korbulona wielkimi honorami. Co więcej, zamknięto bramy świątyni Janusa jako znak nadejścia pokoju. Warto odnotować, że Korbulon miał ponoć napisać wspomnienia z wypraw na wschodzie. Dzieło się jednak nie zachowało do naszych czasów.

Moneta Nerona wybita w roku 66 n.e. Na rewersie dostrzec można zamknięte bramy do świątyni Janusa. Był to znak nadejścia pokoju. Niedługo, gdyż tego samego roku wybuchło powstanie w Judei.
Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com

Pomimo wielkich zasług dla ojczyzny, Korbulona spotkał smutny los. Uwielbiany przez tłumy oraz podejrzewany (niesłusznie) przez Nerona o udział w spisku został zmuszony popełnić samobójstwo. Korbulon rzucił się na miecz zgodnie z rozkazem.

Źródła wykorzystane
  • Gnaeus Domitius Corbulo, "Livius.org"
  • Goldsworthy Adrian, In the Name of Rome: The men who won the Roman Empire, 2003
  • Tacyt, Roczniki

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów