Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Cesarstwo galijskie

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Rozdziały

Cesarstwo galijskie (Imperium Galliarum) było to samozwańcze cesarstwo powołane między 259 a 260 rokiem n.e. w zachodniej części Cesarstwa Rzymskiego przez uzurpatora Postumusa. Organizm przetrwał do 274 roku n.e. Państwo składało się z części rzymskich prowincji: Galii, Hiszpanii, Betyki, Brytanii.

Nowy twór

Moneta pierwszego cesarza galijskiego Postumusa.
Autor: Rasielsuarez | Na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach 3.0.

Kryzys III wieku n.e. wyraźnie doskwierał wszystkim częściom Imperium. Walki na granicach, kryzys gospodarczy, chaos wewnętrzny i rotacja na tronie powodowały coraz śmielsze działania ze strony ambitnych wodzów. Kryzys spotęgowany został przez wieść o wzięciu do niewoli cesarza Waleriana I przez sasanidzkich Persów, po bitwie pod Edessą w roku 259 n.e. Władza w Rzymie przeszła w ręce jego syna – Galiena, który musiał sprostać wielu zagrożeniom zewnętrznym.

Seria rewolt wojska w prowincjach naddunajskich w Panonnii doprowadziła do odsłonięcia bronionej przez Postumusa linii Renu. Postumus pod swoim zarządem miał Germanię Górną i Dolną, a uchodził za zdolnego namiestnika. Udowodnił to między innymi latem 260 roku n.e., kiedy to odparł najazd Franków na Renie. Jego zwycięstwo było o tyle skuteczne, że przez następne 10 lat nie było kolejnych inwazji z tej strony. W ten sposób Postumus stał się z czasem jedną z najbardziej wpływowych i decyzyjnych osób w zachodniej części Imperium. Młody syn Galiena – Salonin wraz ze swoim opiekunem Sylwanem znajdował się w Colonia Agrippina (obecna Kolonia). Jego ojciec chciał trzymać syna z dala od wschodnich walk, a jednocześnie chciał mieć oko na ambitnego Postumusa.

Około roku 260 n.e. Postumus, pełniący do tej pory obowiązki namiestnika prowincji Germania, wykorzystując osłabienie armii, wystąpił przeciwko małoletniemu synowi cesarza Galiena, Saloninowi oraz jego opiekunowi Sylwanowi. Zarówno Salonina jak i Sylwana kazał zamordować. Wkrótce też opanował całą Galię. Jego zwierzchność uznały również Hiszpania i Brytania. Na opanowanym przez siebie terytorium Postumus utworzył niezależne od Rzymu cesarstwo, z własnym senatem i konsulami (zgodnie z numizmatyką, Postumus posiadał urząd konsula pięć razy) oraz z własną monetą wartościowszą od oficjalnej. Cesarstwo galijskie miało także własną gwardię pretoriańską. Swoją stolicę ogłosił albo w Colonia Agrippina, albo w Augusta Treverorum(obecny Trewir). Ważnym miastem jego państwa był także Lugdunum (obecny Lyon).

W 261 roku n.e. Postumus odparł atak Franków i Alemanów, którzy przekroczyli Ren. W roku 263 n.e. Galien wyprawił się na zachód w celu rozprawienia się z samozwańczym władcą. Operacja okazała się jednak nieskuteczna i nigdy więcej już nie podejmował takich działań.
Postumus musiał się rozprawiać także z zagrożeniami wewnętrznymi. We wczesnym roku 268 n.e. zmierzył się z Lelianem (Laelianus), jednym ze swoich dowódców, który obwołany został cesarzem przez legio XXII Primigeniaw Mogontiacum (obecne Mainz). Postumus pokonał i zabił wroga, jednak nieoczekiwanie jego właśni żołnierze zdecydowali się pozbawić życia Postumusa, na wieść, że nie będą mogli splądrować miasta.

Mapa ukazująca sytuację polityczną Imperium Rzymskiego w roku 271 n.e. Państwo rzymskie targane kryzysem wewnętrznym musiało się rozprawić z dwoma samozwańczymi podmiotami: cesarstwem galijskim oraz imperium królowej Zenobii. W tym roku w Trewirze władał cesarz Tetrykus I.
Autor: historicair | Na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach 3.0.

Po śmierci Postumusa, cesarstwo galijskie zmierzało ku upadkowi. Cesarz rzymski Klaudiusz II Gocki odbudował rzymskie wpływy w Gallia Narbonensis oraz części Gallia Aquitania. Niewykluczone, że rzymską władzę uznały także niektóre prowincje hiszpańskie, będące dotychczas pod rządami władców z Trewiru.

Po śmierci Postumusa cesarzem został Marius, który zmarł niedługo po objęciu urzędu. Niektóre źródła podają, że panował ledwie dwa dni. Jednak zgodnie ze źródłami numizmatycznymi uznaje się, że rządził parę miesięcy. Następcą wybrany został Victorinus. Uznano go w Galii i Brytanii, poza Hiszpanią. Nowy cesarz swoje rządy spędził na dławieniu buntów oraz próbie odzyskania ziem galijskich, które uznały władzę w Rzymie. Ostatecznie Victorinus w roku 271 n.e. został zamordowany w Kolonii przez zazdrosnego oficera Attianusa, któremu uwiódł żonę.

Po śmierci Victorinusa, jego matka – Wiktoria przejęła rozkazy nad żołnierzami syna i użyła swoich wpływów, aby mianować następcę. Z jej wsparciem nowym cesarzem galijskim został Tetricus I, którego uznano w Brytanii i części Galii. Nowy władca zmierzyć się musiał z najazdami barbarzyńców na Galię. Udało mu się odzyskać prowincje Gallia Aquitania i zachodnią część Gallia Narbonensis. Tetrykus wykorzystał fakt, że cesarz rzymski Aurelian w tym czasie musiał się zmagać na wschodzie z buntem królowej Zenobii w Palmyrze. Tetricus I uruchomił ponownie sądy w Trewirze, a w roku 270 n.e. mianował swojego syna – Tetrykusa II(Tetricus II) cezarem. W następnym roku Tetrykus II stał się współkonsulem.

Cesarstwo z czasem zmierzyć się musiało z kolejną rewoltą, dowodzoną przez Faustinusa. W tym czasie cesarz Aurelian rozprawił się z Królestwem Palmyry i skupił się na wojnie z cesarstwem galijskim. Ruszył do Galii, gdzie w roku 274 n.e. w bitwie pod Catalaunum (nazywana niekiedy pod Châlons) pokonał Tetrykusa. Według źródeł władca na Zachodzie miał prosić o łaskę dla siebie i syna, w zamian za kapitulację. Naukowcy wskazują, że mogła to być później wymyślona propagandowa historia Aureliana. Pewnym jest jednak, że cesarz Aurelian odniósł zwycięstwo na wschodzie i zachodzie Imperium oraz definitywnie rozbił cesarstwo galijskie. Imperium Galliarum zostało bezboleśnie wcielone do Imperium Rzymskiego.

Cesarstwo galijskie było symptomem stopniowej fragmentaryzacji władzy w Imperium w III wieku n.e. i dowodem na kryzys państwowości.

Lista cesarzy galijskich

  • Postumus (260 – 269 n.e.) – tytułował się „Odnowicielem Galii”. Jego władza ograniczała się do Galii, Germanii, Brytanii i Hiszpanii. Został zamordowany przez zbuntowanych żołnierzy.
  • Aureolus (268 – 269 n.e.) – uzurpator w Recji.
  • Lelian (268 n.e.) – uzurpator
  • Mariusz (268 n.e.)
  • Domicjan II (268 n.e.) – znany jedynie z dwóch odnalezionych przypadkowo monet wybitych w jego imieniu. Do niedawna dyskutowano jego istnienie jako wątpliwe, kwestionując autentyczność jednej z monet. Domicjan II mógł mieć udział w usunięciu uzurpatora Wiktoryna i tym samym stał się rywalem Tetryka, z którym widocznie przegrał walkę o panowanie w Imperium Galliarum. Buntownicze obwołanie go przez wojska cesarzem mogło nastąpić w przymusowej sytuacji zagrożenia najazdami barbarzyńskimi w początkach rządów Aureliana.
  • Wiktoryn (268 – 270 n.e.)
  • Tetrykus I (270 – 273 n.e.)
  • Tetrykus II (270 – 273 n.e.)
Źródła wykorzystane
  • Jaczynowska Maria, Historia starożytnego Rzymu, Warszawa 1983
  • Krawczuk Aleksander, Kronika Rzymu i Cesarstwa Rzymskiego, Warszawa 1997
  • Krawczuk Aleksander, Poczet cesarzy rzymskich, Warszawa 2004
  • Ziółkowski Adam, Historia Rzymu, Poznań 2008

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów