Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Graeculus – „mały Grek”

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Rzymska Grecja
Rzymska Grecja

Antyczni Rzymianie mieli dziwne podejście do Greków. Z jednej strony uważali ich za gorszych, z drugiej jednak ze względu na kulturę sytuowali ich na wyższym piedestale, obok Persów, a niżej niż ludy północne: Galowie czy Germanie.

Rzymianie Greków określali ironicznie terminem Graeculus – który dosłownie oznaczał sformułowanie „mały Grek”. W ten sposób „synowie wilczycy” próbowali ośmieszyć i pośrednio wyprowadzić z równowagi dumnych z własnej historii i kultury Greków, którzy siebie sami nazywali Hellenami. Rzymianie nie odnosili się do nich tak uprzejmie i nazywali ich, nieco pogardliwie, Grekami, a czasami wręcz właśnie „małymi Grekami”. Pytanie skąd takie negatywne podejście do bogatej kulturowo Grecji?

Jedną z różnic było podejście do życia. Kiedy Rzym zaczął mieć częstsze relacje z greckimi koloniami na południu Italii, wielu konserwatywnych senatorów rzymskich było całkowicie przeciwnych wzorowaniu się na Grekach i przejmowaniu na grunt rzymski tradycji helleńskich. Rzymianie uważali, że Grecy mówią dużo i są bardzo chytrzy, jeśli chodzi o własne dobro. Takie zachowanie było w całkowitej opozycji do rzymskiego gravitas, czyli wartości silniejszej od współczesnej godności, która zakładała powagę i trwałość. Greckie podejście do życia było nazbyt epikurejskie. Rzymianie stawiali na spokój, opanowanie i pragmatyzm. Jak widać więc głównym powodem niechęci była różnica w hierarchizacji wartości. Jednym ze słynniejszych polityków rzymskich przeciwnych greckiej kulturze był Katon Starszy.

Naturalnie druga strona także miała niezbyt pozytywną opinię o Rzymianach. Grecy uważali zachowania Rzymian za dziwne i np. grecki historyk Polibiusz nie rozumiał wszechobecnej religii i ceremoniału w życiu społecznym i politycznym państwa. Przekładając na dzisiejszy język, można by powiedzieć, że Grecy uważali Rzymian za „drętwiaków”.

Relacje między Grekami a Rzymianami wyraźnie się pogorszyły na początku III wieku p.n.e., kiedy to Tarentejczycy (grecka kolonia) popadli w konflikt z Rzymem. Greckie kolonie były zaniepokojone ekspansjonistycznie nastawioną Republiką Rzymską. Bojąc się o swoją suwerenność szukały silnego sprzymierzeńca, który stanie w ich obronie. Tarent obawiając się ekspansji Rzymu wezwał na pomoc króla Epiru Pyrrusa. Pyrrus nie pokonał jednak Rzymu i w 270 roku p.n.e. Tarent musiał się poddać. Miasto podpisało z Rzymem przymierze, jednak Rzymianie na zawsze zapamiętali konflikt z Pyrrusem, który plądrował ich ziemie, na prośbę Greków.

Później Rzymianie w roku 168 p.n.e., po pokonaniu Greków pod Pydną, wzięli odwet i według Plutarcha sprzedali w niewolę 150 tysięcy Greków. Ci potem w większość stanowili wykształconą służbę domową w patrycjuszowskich domach, a termin Graeculus wszedł na stałe do rzymskiego słownika. Miał on podkreślać dominację Rzymian, którzy podbili Grecję.

Jednak jak stwierdził wybitny rzymski poeta Horacy:

Graecia capta ferum victorem cepit,  
Intulit agresti Latio… (Epist. II 1, 155-156),  

czyli

„Zdobyta Grecja pokonała srogiego zdobywcę,
By szerzyć kulturę w wieśniaczym Lacjum”.

Źródła wykorzystane
  • Historia Powszechna t. 4. Konsolidacja hellenizmu. Początki Rzymu i przemiany świata klasycznego, kons. prof. dr hab. E. Papuci-Władyka, prof. dr hab. J. Ostrowski
  • Kumaniecki Kazimierz, Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1965

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów